علمی، سیاسی، فرهنگی ،اجتماعی....خدمات و توسعه فناوری; اطلاعات

6- آزمون اخلاص

 

اگر در عبادت‌های دیگر، فرصت مانور برای شیطان فراهم گردد و بتواند با ریاکاری و تظاهر، گوهر «قبول» را از اعمال انسان برباید، در روزه، این مجال از او گرفته می‌شود چه اینکه روزه‌دار را نیازی به تظاهر نیست و به دور از چشم مردم بر شکستن روزه بدون اطلاع آنها توانا خواهد بود. از این رو، امام علی (ع) فرمودند: «فرض الله... الصیام ابتلاء لاخلاص الخلق؛ خداوند روزه را واجب کرد تا اخلاص آفریدگان آزموده گردد. فرد با گرفتن روزه و حفظ آن، اخلاص خود را ثابت می‌کند و در اثر مداومت بر این کار، صافی و صفا در دیگر عبادت‌ها نیز برای او حاصل می‌شود. حضرت فاطمه زهرا (س) در این باره چنین می‌فرمایند: «فرض الله الصیام تثبیتا لاخلاص؛ خداوند روزه را برای استواری و تثبیت اخلاص بندگان واجب ساخت.»

7- روسیاهی شیطان

 

از آن روز که تاج کرامت بر اثر دمیده شدن روح الهی بر آدم، بر سر همه انسان‌ها نهاده شد، دریایی از حسادت و اندوه ابلیس را فراگرفت و با سرباز زدن از سجده بر آدم، خود را از وادی رحمت خداوند راند. از آن پس، هرگاه و هر دم در کمین آدم و فرزندان او نشست تا بلکه سدی باشد بر سر راه عروج آنان، شیطان با انبوهی از لشکریان پلید به جنگ آدمیان همت گمارد و تا روز قیامت به این مبارزه ادامه خواهد داد تا به گمان خود، گوهر سعادت از کف آنان برباید. در مقابله با این دشمن قسم خورده، انسان‌ها به برنامه‌هایی دعوت شده‌اند که نتیجه آن رستگاری خودشان و روسیاهی شیطان و شیطان صفتان است. در این میان، روزه برنامه‌ای است که به فرموده رسول خدا، شیطان را از انسان دور می‌سازد و فرصتی برای تقویت روحانی او پدید می‌آورد.

 

روزی آن حضرت به یارانش فرمود: «الا اخبرکم بشیء ان انتم فعلتموه تباعد الشیطان منکم کما تباعد المشرق من المغرب؛ آیا می‌خواهید شما را از کاری آگاه سازم که با انجام آن، شیطان به فاصله مشرق تا مغرب از شما دور گردد؟» اصحاب مشتاقانه پاسخ دادند: آری ای رسول خدا! پیامبر فرمود: «الصوم یسود وجهه؛ روزه (این فاصله را ایجاد می‌کند و) شیطان را روسیاه می‌گرداند.

8- پاداش بی‌کران

 

از چیزهایی که اهمیت روزه را بیشتر می‌نمایاند، وعده پاداش‌هایی است که برای این رفتار دینی داده شده است. در حدیثی قدسی می‌خوانیم که خداوند فرمود: هر کار نیکی، پـاداشی معین مانند ده تا هفتصد برابر آن عمل دارد، غیر از روزه‌داری که از آن من است و من خود پاداش آن را می‌دهم... چون بنده‌ام به خاطر من از خواسته‌ها و خوردنی‌ها و لذت‌هایش صرف‌نظر کرد» بر اساس این روایت نورانی، سر این پاداش بیکران، در دلدادگی انسان به خدا و گذشتن او از همه خواسته‌های خویش برای او نهان است.

9- آمادگی برای سایر عبادت‌ها

 

انسان هرچند معنویت گریز نیست، اما گاهی دشواری ظاهری برخی از تکالیف دینی، بهانه‌ای برای سهل‌انگاری در انجام آن برنامه را در وی پدید می‌آورد. اما هنگامی که فرد در برنامه‌ای عمومی و همراه با همسفرانی آسمانی به توفیق روزه‌داری دست یازید، برای او بسان ورود به شهر عبادت و بندگی خواهد بود؛ زیرا موفقیت در گرفتن روزه، با قبول تمام سختی‌های آن، مقدمه حضور دائمی برای دیگر برنامه‌های آسان و انسان‌ساز را در او به وجود می‌آورد. از سویی دیگر تمرین یک ماهه، خود فرصتی برای انس هرچه بیشتر با برنامه‌های دینی خواهد بود. با توجه به این نکات، حضرت رسول (ص) روزه را به منزله دروازه ورود به شهر بندگی دانسته و می‌فرماید: لکل شیء باب و باب العباده الصوم؛ برای هر چیزی دری است و در عبادت روزه است.» روزه آغازی است برای انجام تمام خوبی‌ها، پلی است برای پرواز به سوی بی‌کران‌ها و جرقه‌ای برای خدایی شدن.

10- سحرخیزی

 

یکی از جلوه‌های معنوی روزه‌داری، انس با سحر و عادت به سحرخیزی است. از نظر قرآن بهترین زمان برای مناجات و استغفار، سحر است. خداوند در اوصاف مؤمنان می‌فرماید: «و بالاسحار هم یستغفرون»

 

هر گنج سعادت که خدا داد به حافظ           از یمن دعای شب و ورد سحری بود

11- تقویت اراده و غلبه بر طغیان غرایز

 

یکی از فوائد بزرگ روزه، تربیت روح و تقویت اراده و تعدیل غرایز انسانی است. روزه‌دار در حال روزه با وجود گرسنگی و تشنگی و خودداری از سایر لذائذی که باید چشم بپوشد، روح و اراده خویشتن را تقویت می‌کند. بر این اساس، مقصود از روزه به دست گرفتن زمام نفس سرکش و تسلط بر شهوات و هوس‌هاست. در حقیقت مهم‌ترین فلسفه روزه همین اثر اخلاقی و تربیتی است.

12- انس با معبود

 

انسان به بهانه روزه، بستر پر آرامش خویش را رها می‌کند، از غذا و نوشیدنی‌ها در طول روز خودداری می‌کند، تمام وجود خود را برای انجام یک روزه کامل و مورد رضایت حضرت حق، از بدی‌ها باز می‌دارد و هر لحظه به یاد او و در اندیشه خشنود سازی اوست.

 

رهاورد چنین برنامه‌ای، تابش نور الهی بر دل چنین فردی است و باز شدن در روشن آشنایی و انس با خدای خوبی‌ها.

 

روزه‌دار در ماه رمضان، مهمان ویژه خداست و بر خوان پر از نعمت او بهترین لحظه‌های معنوی را تجربه می‌کند. آنچنان که امام باقر (ع) فرمود: شهر رمضان، شهر اله و الصائمون فیه اضیاف الله و اهل کرامته؛ ماه رمضان، ماه خداست و روزه‌داران در آن مهمانان خدا و مورد تکریم ویژه اویند.» روزه‌داران در این ماه فرصتی برای حضور هرچه بیشتر بر سفره احسان الهی می‌یابند. فرصتی که به منظور انس او با آفریدگارش تدارک دیده شده است.

13- خویشتنداری

 

روزه، قطع نظر از زیبایی‌های دیگرش، یک زورآزمایی و خودشناسی است. روزه دار وقتی که دید می‌تواند در مدت معینی از همه ضروریات بدن صرف‌نظر کرده و گرسنه و تشنه بماند، می‌داند که دست کشیدن از محرمات برای او میسر است. بدین وسیله درهای تقوا و مقاومت در برابر شهوت‌ها به روی شخص باز می‌شود و می‌تواند خود را به انجام واجبات و مستحبات وادارد.

14- شکیبایی

 

امام صادق (ع) در تفسیر آیه «واستعینوا بالصبر و الصلاه» فرمود: الصبر الصیام؛ صبر، روزه است. و فرمود: هنگامی که گرفتاری شدیدی به انسان رو آورد، روزه بگیرد که خداوند خود فرموده: از روزه و نماز استمداد جویید.

 

روزه، مایه رسیدن به اهداف بلندی است که بدون تکیه بر معنویات دسترسی به آن ممکن نیست. انسان در پرتو روزه، تحمل و شکیبایی را می‌آموزد و تا رسیدن به هدف، پایمردی و مقاومت نشان می‌دهد، در مواجهه با دشواری‌ها، بی‌تاب نمی‌شود بلکه با تکیه بر لطف الهی، در آرزوی پایان آن می‌نشیند و با کوشش خود، در رسیدن به هدف بزرگی که دارد، گام برمی‌دارد.

15- انس با معنویات

 

یکی از آثار روزه خصوصا در ماه مبارک رمضان، خو گرفتن به برنامه‌های معنوی با توجه به سفارش‌های فراوان معصومان به آن برنامه‌هاست که خود نقش بسزایی در انس افراد با معنویات و لذت بردن از برنامه‌های معنوی دارد. یکی از این برنامه‌های پیشنهادی، تلاوت قرآن است که پاداش بسیار زیادی برای آن تعیین شده است. تا جایی که پیامبر اعظم (ص) فرمود: من تلا فیه آیه من القرآن کان له مثل اجر من ختم القرآن فی غیره من الشهور؛ خواندن یک آیه از قرآن در ماه رمضان پاداشی همانند تلاوت تمام قرآن در دیگر ماه‌ها دارد».

 

توصیه دیگر پیشوایان هدایتگر، آمرزش خواهی و دعاست. امام علی (ع) در این باره فرمود: «در ماه رمضان بسیار استغفار کنید و دعا فراوان نمایید که با دعا، بلا از شما دور می‌گردد و با استغفار گناهانتان پاک می‌گردد».

 

به جا آوردن نمازهای مستحبی نیز توصیه‌ای است که در سرعت سیر معنوی مهمان رمضان، تأثیر فراوانی دارد. علی بن حمزه، از یاران امام صادق (ع) می‌گوید: به اتفاق عده‌ای از دوستان نزد امام رفتیم. ابوبصیر، نظر امام را درباره ماه رمضان پرسید. حضرت فرمود: ان رمضان لحرمه و حقا لایشبهه شیء من الشهور، صل ما استطعت فی رمضان تطوعا باللیل و النهار؛ ماه رمضان را احترامی ویژه و حقی شایان است، هر آنچه می‌توانی در شب روز این ماه نماز مستحبی بگذار.»